اخلاق فناوری‌های ارتقای انسان و ساخت ابر انسان موضوعی است که بر روی خط باریک بین داستان‌های علمی تخیلی و واقعیت حرکت می‌کنند و ما را به تفکر درمورد آینده بشریت دعوت می‌کند. از آ‌ن‌جایی که در آستانه پیشرفت‌های تکنولوژیکی قرار داریم که نوید ارتقای توانایی‌های جسمی و ذهنی ما را می‌دهند، با سوالات اخلاقی بی‌شماری روبرو هستیم. بیایید سفری را از طریق چشم انداز پیچیده پیشرفت انسان آغاز کنیم، و معضلات اخلاقی را که با تلاش ما برای بهبود همراه است، بررسی کنیم.
ابر انسان
دلایل خوبی وجود دارد که چرا انسانها در طول زندگی خود به دنبال ارتقای خود هستند. در واقع، انسانها همیشه به دنبال ابر انسان شدن بودهاند. برخی از روشهای آشناتر برای انجام این کار شامل آموزش، ورزش یا رژیم غذایی خوب است. بنابراین، چه چیزی این روشهای پذیرفته‌شده را از روش‌هایی که باعث نگرانیهای اخلاقی می‌شوند، مانند استفاده از داروها یا اصلاح ژنتیکی متمایز می‌کند؟
فناوری‌های ارتقا انسان در قرن بیست و یکم، ممکن است با ایجاد توانایی‌ها و ظرفیت‌های فیزیکی و ذهنی، انسانها را جاودانه کند. استفاده از بیوالکترونیک موجب شده تا فناوری‌های جدید با سیستم عصبی انسان در در تعامل باشد. فناوری‌های نانو و نانوماشین‌ها همراه با مهندسی ژنتیک می‌توانند بر تغییرات بیولوژیکی درون سلول‌ها تأثیر بگذارند و تغییرات بیشتری را در ساختار بیولوژیکی انسان ایجاد کنند.
دو جنبه متفاوت برای بهبود و تغییر شکل بدن انسان وجود دارد. از یک سو، بدن انسان در فضای بی‌نهایت دنیای مجازی با استفاده از اطلاعات دیجیتال «غیر مادی» میشود و از سوی دیگر، ایمپلنتهای فنی و مصنوعی انسان را به یک موجود نیمه مصنوعی- سایبورگ (Cyborg) تبدیل می‌کند.
پیشرفت علمی-تکنولوژیکی در تکامل انسان توسط سایبرنتیک فراگیر ایجاد شده است که ادغام انسان و ماشین را سازماندهی می‌کند و موقعیت هستی-شناختی جدیدی را ایجاد می‌کند که در آن هومو ساپینس با هوموسایبورگ جایگزین میشود.
وعده کمال
دنیایی را تصور کنید که در آن می‌توانید برای تقویت هوش خود قرصی ببلعید، برای اطمینان از اینکه فرزندتان عاری از بیماری به دنیا می‌آید، تحت عملی قرار بگیرید، یا حتی در مغزتان دستگاهی را بکارید که حافظه شما را تقویت می‌کند.
این سناریوها از صفحات یک رمان علمی تخیلی استخراج نشده‌اند، بلکه امکانات واقعی هستند که توسط فناوری‌های ارتقای انسان ارائه می‌شوند. از مهندسی ژنتیک و داروهای نوتروپیک گرفته تا رابط‌های مغز و رایانه و پروتزها، این فناوری‌ها به ما نوید یک خود بهتر، قوی‌تر و باهوش‌تر را می‌دهند.
چهارراه اخلاقی
با این حال، با قدرت زیاد، مسئولیت بزرگ نیز به همراه می‌آید و مسیر ابر انسان شدن، پر از مشکلات اخلاقی است. هسته اصلی بحث حول مسائل مربوط به انصاف، رضایت و معنای انسان بودن می چرخد.
انصاف و برابری
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها بحث انصاف است. اگر فقط ثروتمندان بتوانند از این امکانات استفاده کنند، ما در خطر ایجاد جامعه‌ای هستیم که نه تنها بر اساس وضعیت اقتصادی، بلکه بر اساس قابلیت‌های بیولوژیکی و شناختی تقسیم شده است.
این نابرابری می‌تواند منجر به طبقه جدیدی از «ابر انسانها» شود که شکاف بین دارندگان و افراد کم توان را بیشتر می‌کند و پایه‌های برابری و دموکراسی را به چالش می‌کشد.
رضایت و استقلال
یکی دیگر از معضلات اخلاقی حول رضایت است، به ویژه هنگامی که صحبت از ارتقای کودکان متولد نشده باشد. تصمیم‌گیری برای اصلاح ژنتیکی کودک برای باهوش‌تر یا ورزشکارتر بودن، سؤالاتی را در مورد حق کودک برای زندگی بدون تغییر ایجاد می‌کند. علاوه بر این، فشار برای ارتقاء می‌تواند منجر به جامعه‌ای شود که در آن «طبیعی» بودن دیگر قابل قبول نباشد و استقلال ما برای انتخاب راه‌هایمان را از بین ببرد.
جوهر انسانیت
در مرکز بحث این سوال مطرح است که انسان بودن به چه معناست. فناوری‌های ارتقا، درک ما را از ماهیت انسان و محدودیت‌های پتانسیل انسانی به چالش می‌کشند. با تغییر بدن و ذهن خود، ممکن است توانایی‌های بی‌سابقه‌ای به دست آوریم، اما در عین حال خطر از دست دادن ارزش عیوب انسان را نیز داریم. نقص‌ها، مبارزات و آسیب‌پذیری‌های ما جزء تجارب، روابط، و غنای زندگی انسانی ما هستند.
مسیر رو به جلو
همانطور که ما امکان فراتر رفتن از محدودیت‌های زیستی خود را بررسی می‌کنیم، باید با دقت قدم برداریم، با هدایت اصول اخلاقی و احترام عمیق به تنوع و کرامت زندگی انسانی.
با رویارویی با چالش‌های اخلاقی و مشارکت در گفت‌وگوی متفکرانه، می‌توانیم مسیر پیشرفت را به گونه‌ای طی کنیم که به انسانیت احترام بگذاریم و آینده‌ای عادلانه‌تر بسازیم.
در پایان، اخلاق فناوری‌های ارتقای انسانی ما را وادار می‌کند تا در مورد نوع جهانی که می‌خواهیم بسازیم و ارزش‌هایی که برایمان مهم است فکر کنیم. همانطور که در چهارراه سفر تکاملی خود ایستاده ایم، انتخاب‌هایی که امروز انجام می‌دهیم آینده بشریت را برای نسل‌های آینده رقم خواهد زد. بهتر است عاقلانه پیش برویم.
با AMINBIC به روز باشید…!
منابع:
https://www.bbvaopenmind.com/en/articles/ethics-issues-raised-by-human-enhancement
Ivana Greguric , (2014),”Ethical issues of human enhancement technologies”, Journal of Information, Communication and Ethics in Society, Vol. 12 Iss 2 pp. 133 – 148 Permanent link to this document: http://dx.doi.org/10.1108/JICES-10-2013-0040
تهیه و تنظیم از:
- غزاله محجوب
- مهسا سبزی خباز
